Ograniczenie wahań kursów
Aktualnie obowiązują dwa typy ograniczeń wahań kursów: widełki statyczne oraz widełki dynamiczne.
Widełki statyczne
Widełki statyczne obowiązują w obu systemach notowań i ograniczają zmiany ceny instrumentów finansowych w stosunku do kursu odniesienia. W notowaniach jednolitych kursem odniesienia jest ostatni kurs jednolity danego papieru. W notowaniach ciągłych kursem odniesienia dla kursu wyznaczanego na otwarciu (lub na równoważeniu na otwarciu) jest kurs zamknięcia z dnia poprzedniego. Wyznaczony kurs na otwarciu (lub na równoważeniu na otwarciu) staje się następnie kursem odniesienia dla kursu transakcyjnego i kursu zamknięcia w danym dniu. Jeżeli na otwarciu (lub na równoważeniu na otwarciu) nie zostanie wyznaczony kurs, kursem odniesienia dla kursu transakcyjnego i kursu na zamknięcie w danym dniu jest kurs zamknięcia z sesji poprzedniej.
Wyjątkiem jest rynek opcji, na którym kurs odniesienia jest wartością teoretyczną danej opcji. W przypadku zmiany ograniczeń wahań kursów podczas równoważenia (jeżeli taka sytuacja zdarzy się w trakcie sesji giełdowej), kursem odniesienia jest odpowiednio górne lub dolne ograniczenie wahań kursu obowiązujące przed dokonaniem tej zmiany.
Na sesję, na której dany instrument (akcja, obligacja, kontrakt terminowy, opcja) będzie notowany po raz pierwszy, kurs odniesienia wyznacza i podaje do publicznej wiadomości GPW.
Widełki statyczne w zależności od rodzaju instrumentu:
RODZAJ INSTRUMENTU WIDEŁKI STATYCZNE - Akcje WIG20
- Akcje WIG40
- Pozostałe akcje i PDA
- Akcje, do obrotu którymi stosuje się ograniczenia wynikające z przepisów amerykańskiego prawa papierów wartościowych w pozostałym okresie notowania poza dniem debiutu
- ETF
a) 30,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,0100 - 0,0999 jednostki waluty notowania
b) 15,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,1000 - 0,1999 jednostki waluty notowania
c) 10,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,2000 jednostki waluty notowania lub wyższym
- Akcje lub prawa do akcji w dniu debiutu ich emitenta na giełdzie
- Akcje, do obrotu którymi stosuje się ograniczenia wynikające z przepisów amerykańskiego prawa papierów wartościowych w dniu debiutu
30% od kursu odniesienia - Prawa poboru w systemie notowań ciągłych
- Prawa poboru w systemie kursu jednolitego
a) 30,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,0100 - 0,0999 jednostki waluty notowania
b) 15,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,1000 - 0,1999 jednostki waluty notowania
c) 10,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,2000 – 0,2999 jednostki waluty notowania
d) 100,00% od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia 0,3000 jednostki waluty notowania lub wyższym- Dłużne instrumenty finansowe w systemie notowań ciągłych
- Dłużne instrumenty finansowe w systemie kursu jednolitego
a) 15 punktów procentowych od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia niższym lub równym 74,99%
b) 10 punktów procentowych od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia 75% - 89,99%
c) 5 punktów procentowych od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia 90% lub wyższym- Certyfikaty inwestycyjne w systemie notowań ciągłych
a) 0,02 jednostki waluty notowania od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,01 - 0,19 jednostki waluty notowania
b) 0,03 jednostki waluty notowania od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,20 - 0,29 jednostki waluty notowania
c) 10,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,30 jednostki waluty notowania lub wyższym- Kontrakty terminowe na indeksy giełdowe
10% od kursu odniesienia - Kontrakty terminowe na krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe obligacje skarbowe
2,20% od kursu odniesienia
- Kontrakty terminowe na kursy walut
6,0% od kursu odniesienia - Kontrakty terminowe na akcje
15% od kursu odniesienia - Opcje na indeksy giełdowe
Kurs otwarcia, kurs transakcyjny i kurs zamknięcia może być wyższy (górne ograniczenie) lub niższy (dolne ograniczenie) od kursu odniesienia najwyżej o:
a) 25 punktów indeksowych – przy kursie odniesienia od 0,01 punktu do 2,49 punktu,
b) 50 punktów indeksowych – przy kursie odniesienia od 2,50 punktu do 4,99 punktu,
c) 100 punktów indeksowych – przy kursie odniesienia od 5 punktów do 24,99 punktu,
d) 150 punktów indeksowych – przy kursie odniesienia od 25 punktów do 99,95 punktu,
e) 200 punktów indeksowych – przy kursie odniesienia 100 punktów lub wyższym.Uwaga:
W tabeli nie uwzględniono możliwości rozszerzenia widełek w przypadku równoważenia.Widełki dynamiczne
Widełki dynamiczne stanowią dodatkowe zabezpieczenie przed gwałtownymi wahaniami kursów transakcji na sesjach giełdowych. Widełki dynamiczne wyznaczają ruchomy korytarz dopuszczalnych wahań kursów, wewnątrz którego mogą się kształtować ceny instrumentów notowanych w trakcie danej sesji. Obowiązują dla niektórych instrumentów, a ich kurs odniesienia zmienia się podczas sesji w granicach ustalonych przez widełki statyczne. Zależnie od przyjętego rozwiązania, widełki dynamiczne są ustalane na podstawie: najlepszych ofert kupna i sprzedaży kursu teoretycznego lub kursu ostatniej transakcji.
Widełki dynamiczne w zależności od rodzaju instrumentu:
RODZAJ INSTRUMENTU WIDEŁKI DYNAMICZNE - Akcje WIG20
- ETF
a) 6,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,0100 - 0,1999 jednostki waluty notowania
b) 3,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,2000 jednostki waluty notowania lub wyższym- Akcje WIG40
a) 9,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,0100 - 0,1999 jednostki waluty notowania
b) 4,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,2000 jednostki waluty notowania lub wyższym- Pozostałe akcje i PDA
- Akcje, do obrotu którymi stosuje się ograniczenia wynikające z przepisów amerykańskiego prawa papierów wartościowych w pozostałym okresie notowania poza dniem debiutu
a) 9,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,0100 - 0,1999 jednostki waluty notowania
b) 6,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,2000 jednostki waluty notowania lub wyższym- Akcje lub prawa do akcji w dniu debiutu ich emitenta na giełdzie
- Akcje, do obrotu którymi stosuje się ograniczenia wynikające z przepisów amerykańskiego prawa papierów wartościowych w dniu debiutu
10% od kursu odniesienia - Prawa poboru w systemie notowań ciągłych
a) 10,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,0100 - 0,0999 jednostki waluty notowania
b) 6,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,1000 - 0,2999 jednostki waluty notowania
c) 15,00% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,3000 jednostki waluty notowania lub wyższym- Dłużne instrumenty finansowe w systemie notowań ciągłych
a) 6 punktów procentowych od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia niższym lub równym 74,99%
b) 4 punkty procentowe od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia 75% - 89,99%
c) 2 punkty procentowe od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia 90% lub wyższym- Certyfikaty inwestycyjne w systemie notowań ciągłych
a) 0,01 jednostki waluty notowania od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,01 - 0,14 jednostki waluty notowania
b) 6,50% od kursu odniesienia - przy kursie odniesienia 0,15 jednostki waluty notowania lub wyższym- Kontrakty terminowe na indeksy giełdowe
1% od kursu odniesienia - Kontrakty terminowe na krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe obligacje skarbowe
0,9% od kursu odniesienia - Kontrakty terminowe na kursy walut
0,04 zł od kursu odniesienia - Kontrakty terminowe na akcje
3,5% - Opcje na indeksy giełdowe
a) 12,5 punktu indeksowego od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia od 0,01 punktu do 2,49 punktu,
b) 25 punktów indeksowych od kursu odniesienia
– przy kursie odniesienia od 2,50 punktu do 4,99 punktu,
c) 50 punktów indeksowych od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia od 5 punktów do 24,99 punktu,
d) 75 punktów indeksowych od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia od 25 punktów do 99,95 punktu,
e) 100 punktów indeksowych od kursu odniesienia – przy kursie odniesienia 100 punktów lub wyższymJak funkcjonują widełki dynamiczne?
Widełki dynamiczne działają tylko w trakcie notowań ciągłych. Na Giełdzie widełki dynamiczne wyznaczane są na podstawie:
- kursu każdej transakcji realizującej całe zlecenie,
- kursu transakcji realizującej ostatnią część zlecenia, które natychmiast po wejściu do systemu notującego było zrealizowane w kilku transakcjach.
Widełki dynamiczne działają w granicach wyznaczonych przez nadrzędne wobec nich widełki statyczne. W przypadku złożenia zlecenia z ceną przekraczającą dopuszczalne widełki, system giełdowy uniemożliwia zawarcie transakcji "zamrażającej" instrument, na który zostało złożone takie zlecenie (analogicznie, jak w przypadku widełek statycznych).
Zaletą widełek dynamicznych jest zwiększanie bezpieczeństwa obrotu oraz - ze względu na fakt, ze są węższe od widełek statycznych - niedopuszczanie do zbyt gwałtownych zmian ceny oraz zmniejszanie prawdopodobieństwa realizacji błędnego zlecenia o dużej wartości.
RODZAJ INSTRUMENTU METODA DZIAŁANIA WIDEŁEK DYNAMICZNYCH - Akcje z WIG20
brak równoważenia, z jednoczesnym odrzuceniem niezrealizowanej części zlecenia - Akcje z WIG40
- Pozostałe akcje i PDA w systemie notowań ciągłych
- Prawa poboru w systemie notowań ciągłych
- Akcje lub prawa do akcjiw systemie notowań ciągłych w dniu debiutu
- Dłużne instrumenty finansowe w systemie notowań ciągłych
- Certyfikaty inwestycyjne
- Tytuły uczestnictwa w funduszach typu ETF
równoważenie z jednoczesnym przyjęciem niezrealizowanej części zlecenia, które wywołało równoważenie - Kontrakty terminowe na indeksy giełdowe
- Kontrakty terminowe na kursy walut
- Kontrakty terminowe na akcje
- Opcje na indeksy giełdowe
równoważenie z jednoczesnym odrzuceniem niezrealizowanej części zlecenia, które wywołało równoważenie